Cải cách thủ tục hành chính mang lại lợi ích thiết thực cho người dân

 Trong bối cảnh toàn cầu hoá và số hóa, Việt Nam đang từng bước áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý nhà nước và nâng cao chất lượng dịch vụ công tiến tới chuyển đổi số hoá toàn diện, đưa dữ liệu quốc gia về dân cư vào quản lý bằng công nghệ. Một trong những đột phá quan trọng nhất chính là sự ra đời của VNeID - ứng dụng số định danh cá nhân điện tử. 

Ảnh minh hoạ

VNeID không chỉ mang lại lợi ích trong việc tích hợp dữ liệu dân cư mà còn góp phần đơn giản hóa và tăng cường hiệu quả của các thủ tục hành chính, mở ra kỷ nguyên mới trong mối quan hệ giữa người dân và Chính phủ.

Số hóa thủ tục hành chính

VNeID là một ứng dụng trên các thiết bị di động do Trung tâm Dữ liệu quốc gia về dân cư của Bộ Công an phát triển dựa trên nền tảng cơ sở dữ liệu (CSDL) về định danh, dân cư, xác thực điện tử; nhằm mục đích thay thế các giấy tờ truyền thống và cung cấp nhiều tiện ích phục vụ cho công dân số, chính phủ số và xã hội số.

Với tài khoản mức độ 1, người dân có thể truy cập vào các tính năng cơ bản như phòng chống dịch (khai báo y tế, thông tin tiêm chủng) và giải quyết một số dịch vụ công trực tuyến (thông báo lưu trú, đăng ký thường trú, tạm trú, khai báo tạm vắng). Trong khi đó, tài khoản mức độ 2 cho phép sử dụng toàn bộ tiện ích của ứng dụng VNeID, bao gồm tích hợp các loại giấy tờ như CCCD, giấy phép lái xe, đăng ký xe, BHYT, cũng như thanh toán hóa đơn điện tử và các loại bảo hiểm khác.

VNeID là một công cụ đột phá nhất trong việc cải tiến quản lý hành chính tại Việt Nam. Đến năm 2023, ứng dụng này đã được áp dụng cho hơn 50 triệu người dùng (khoảng 50% dân số); tích hợp thành công với hơn 30 loại dịch vụ công cần thiết (đăng ký xe, gia hạn hộ chiếu và đăng ký kết hôn, cũng như các thủ tục liên quan đến sức khỏe và bảo hiểm); liên kết với hơn 200 dịch vụ trực tuyến khác, cho phép người dân tiếp cận và hoàn tất các giao dịch hành chính từ bất cứ đâu, bất cứ lúc nào, qua thiết bị di động của họ, giảm thiểu việc tới trực tiếp các cơ quan hành chính, từ đó giảm bớt áp lực và thời gian chờ đợi.

Điển hình như Bình Định là một trong những địa phương đi đầu cả nước trong việc định danh điện tử. Tính đến hết tháng 2-2024, Công an tỉnh Bình Định đã tổ chức thu nhận, cấp 1.069.458 tài khoản định danh điện tử (mức độ 1: 110.634 tài khoản, mức độ 2: 958.824 tài khoản); có 892.606 tài khoản đã được kích hoạt, sử dụng thường xuyên trong các giao dịch hành chính (mức độ 1: 45.125 tài khoản, mức độ 2: 847.481 tài khoản) góp phần thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ của Đề án 06, xây dựng đa dạng các tiện ích, hệ sinh thái để phục vụ các cơ quan, doanh nghiệp và người dân. Tỉnh Nghệ An đã hoàn thành việc kết nối giữa CSDL quốc gia, CSDL chuyên ngành với Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính tỉnh. Tính đến ngày 1-5-2024, toàn tỉnh đã thu nhận được 2.446.786 hồ sơ; trong đó đã kích hoạt được 1.936.637 hồ sơ, đạt 113,35% chỉ tiêu Bộ Công an giao; mức 2 là 1.611.245 trường hợp, đạt 83,19%.

VNeID không chỉ mang lại lợi ích thiết thực cho người dân, không chỉ trong việc thay đổi cách sử dụng các loại giấy tờ cá nhân truyền thống (thay vì phải xuất trình CCCD, khai sinh, nơi ở, BHYT… người dân có thể sử dụng toàn bộ thông tin trên ứng dụng VNeID) mà còn đóng một vai trò quan trọng trong công tác quản lý nhà nước; giúp giảm thiểu sự lãng phí và sai sót khi sử dụng giấy tờ truyền thống, tiết kiệm chi phí và thời gian cho người dân và chính phủ.

Khi các tiện ích trong VNeID ngày càng được hoàn thiện và tích hợp, người dân sẽ không cần phải đi lại nhiều để hoàn tất các thủ tục hành chính, trải qua nhiều bước xác minh hoặc gặp gỡ trực tiếp với cán bộ công chức, từ đó tránh được những hiểu lầm và yêu cầu không thống nhất. Các cơ quan Nhà nước có trách nhiệm sử dụng dữ liệu công dân trong hệ thống khi giải quyết các công việc liên quan đến thông tin công dân. Do đó, các rủi ro liên quan đến đạo đức nghề nghiệp và những phiền hà không cần thiết sẽ giảm đáng kể, dần loại bỏ được cơ chế “xin - cho” để chuyển sang một nền hành chính phục vụ. Bên cạnh đó, ứng dụng VNeID cũng giúp giảm bớt khối lượng công việc đáng kể cho cán bộ công chức, viên chức. Đây là lợi ích rõ ràng nhất trong việc xây dựng Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số.

Lợi ích mà VNeID mang lại không chỉ giới hạn ở sự tiện lợi; ứng dụng cũng đã giúp người dân tiết kiệm được khoảng 30% chi phí và 60% thời gian so với thực hiện các thủ tục hành chính theo cách truyền thống. Việc mỗi công dân được cấp một số định danh duy nhất giúp cho việc quản lý và tính chính xác của dữ liệu được nâng cao, làm giảm nguy cơ sai sót và trùng lập thông tin trong các CSDL.

Thêm vào đó, VNeID đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển của chính phủ điện tử, tăng cường khả năng tương tác giữa chính phủ và công dân, cung cấp cho các cơ quan chức năng khả năng theo dõi và phân tích dữ liệu một cách hiệu quả để đưa ra các quyết định chính sách kịp thời, chính xác.

VNeID cũng góp phần giảm tải áp lực cho cán bộ làm công tác hành chính, tiếp dân. Đơn cử, khi cấp Phiếu lý lịch tư pháp theo phương thức truyền thống tại thành phố Hà Nội, cơ quan chức năng phải tiếp đón khoảng 900 - 1.000 người mỗi ngày, điều này tạo ra áp lực lớn cho cán bộ làm công tác cấp phát. Để giảm bớt tình trạng quá tải này, Hà Nội đã bắt đầu triển khai thí điểm việc cấp Phiếu lý lịch tư pháp thông qua VNeID từ ngày 22-4-2024.

Với sự hỗ trợ của ứng dụng này, công dân có thể dễ dàng yêu cầu cấp phiếu mọi lúc, mọi nơi thông qua thiết bị di động hoặc máy tính có kết nối in-tơ-nét và thực hiện thanh toán trực tuyến mà không cần phải đến cơ quan có thẩm quyền. Hay trong lĩnh vực y tế, VNeID đã giúp hơn 8 triệu lượt người dân đăng nhập ứng dụng VssID của BHXH Việt Nam để khai thác thông tin, sử dụng thẻ BHYT, thực hiện các dịch vụ công trực tuyến.

Ngoài những tiện ích rõ rệt trong việc cải thiện dịch vụ hành chính công, VNeID còn đóng một vai trò quan trọng trong việc cung cấp các giải pháp chi trả an sinh xã hội hiệu quả. Nhiều địa phương trên cả nước đã bắt đầu triển khai sử dụng ứng dụng VNeID để phân phối các khoản trợ cấp xã hội, một sáng kiến có ý nghĩa đặc biệt đối với nhóm dễ bị tổn thương như người có công, người cao tuổi… nhất là đối với những người được bảo trợ xã hội sống tại vùng sâu, vùng xa.

Đến hết quý I-2024, hơn 2 triệu người đã được trợ cấp xã hội thông qua VneID với tổng số tiền ước tính lên đến hàng trăm tỷ đồng. Việc này không chỉ giúp đơn giản hóa quy trình chi trả mà còn bảo đảm tiền được chuyển một cách nhanh chóng và đầy đủ đến từng người thụ hưởng. Đặc biệt, ở vùng núi, xa xôi, biển đảo…, nơi việc tiếp cận các dịch vụ tài chính truyền thống còn nhiều hạn chế, VNeID đã trở thành một công cụ không thể thiếu, giúp người dân cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống bằng cách bảo đảm cho họ có thể tiếp cận các nguồn lực tài chính một cách dễ dàng và bền vững.

Tiếp tục hoàn thiện phần mềm và độ phủ sóng

Những tiện ích của VneID là không thể phủ nhận, nhưng quá trình triển khai VNeID đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, vướng mắc, cụ thể:

Sự khác biệt về cơ sở hạ tầng công nghệ giữa vùng đô thị và nông thôn gây là một trong những thách thức của việc tiếp cận dịch vụ hành chính điện tử cho tất cả người dân. Nhận thức và kỹ năng sử dụng công nghệ của người dân, đặc biệt là những người cao tuổi và những người ít tiếp xúc với công nghệ, còn hạn chế, làm giảm tốc độ và hiệu quả áp dụng VNeID.

Bản thân phần mềm cũng đang còn một số hạn chế: giao diện chưa đủ trực quan; ngôn ngữ và thuật ngữ kỹ thuật chưa thân thiện với người dùng; máy chủ còn xảy ra sự cố; hệ thống bị trễ, đơ, nhất là trong những thời điểm có lượng truy cập cao, làm ảnh hưởng đến khả năng hoàn thành thủ tục kịp thời; lỗi đồng bộ hóa dữ liệu có thể dẫn đến những sai sót trong thông tin cá nhân hoặc trạng thái của hồ sơ, khiến người dùng phải mất thêm thời gian để xác minh hoặc cập nhật. Vấn đề tương thích kỹ thuật chưa cao khiến cho VNeID có thể không hoạt động mượt trên các loại thiết bị khác nhau hoặc trên các phiên bản hệ điều hành khác nhau.

Vấn đề bảo mật thông tin cá nhân và quyền riêng tư luôn là một mối lo ngại lớn, khiến nhiều người dân chưa sẵn sàng chuyển đổi sang thực hiện các thủ tục hành chính trực tuyến. Sự thiếu đồng bộ và tích hợp dữ liệu giữa các cơ quan chức năng khiến việc xử lý và cập nhật thông tin gặp khó khăn, làm chậm tiến độ chuyển đổi số toàn diện.

Những vấn đề này cần được giải quyết thông qua các biện pháp cụ thể, sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ, cơ quan chức năng và người dân. Để VNeID phát huy hiệu quả thực sự, đi vào đời sống người dân như một điều tất yếu, cần áp dụng các biện pháp mang tính lâu dài và toàn diện trong thời gian tới, như:

Cải thiện cơ sở hạ tầng, công nghệ. Đầu tư mở rộng và nâng cấp cơ sở hạ tầng mạng và công nghệ thông tin, đặc biệt là ở các vùng nông thôn và vùng sâu, vùng xa, để bảo đảm mọi người dân đều có khả năng truy cập dịch vụ điện tử một cách thuận lợi.

Tăng cường bảo mật và bảo vệ dữ liệu. Áp dụng các công nghệ bảo mật tiên tiến và thực hiện các biện pháp bảo vệ dữ liệu cá nhân mạnh mẽ để tăng cường sự an tâm cho người dùng khi thực hiện các giao dịch trực tuyến.

Triển khai các chiến dịch truyền thông rộng rãi về lợi ích và tính năng của VNeID. Tổ chức các buổi đào tạo, hội thảo để nâng cao kỹ năng sử dụng công nghệ cho người dân, nhất là các nhóm dễ bị tụt hậu về mặt công nghệ.

Xây dựng hệ thống thông tin liên thông, đồng bộ giữa các cơ quan chính phủ để tối ưu hóa việc chia sẻ và xử lý thông tin, từ đó tăng hiệu quả trong việc cung cấp dịch vụ hành chính công cho người dân.

Phát triển giao diện thân thiện, dễ sử dụng và cung cấp đầy đủ hướng dẫn sử dụng, giúp người dân dễ dàng tiếp cận và thực hiện các thủ tục hành chính một cách nhanh chóng và hiệu quả.

Thiết lập các kênh phản hồi từ người dùng và hỗ trợ kịp thời cho những vấn đề phát sinh, qua đó cải thiện chất lượng dịch vụ và tăng cường sự hài lòng của người dân.

Thực hiện kiểm định đa nền tảng để bảo đảm ứng dụng hoạt động trên mọi thiết bị và hệ điều hành. Áp dụng công nghệ phát triển như React Native hoặc Flutter để VNeID tương thích rộng rãi mà không cần mã hóa riêng…

VNeID chính thức được đưa vào hoạt động ngày 18-7-2022. Theo Bộ Công an, đến nay có hơn 29.375.000 lượt sử dụng tài khoản định danh điện tử trên các Cổng dịch vụ công; 2.096.499 lượt đăng nhập trên ứng dụng Etax của Tổng Cục thuế; 10.403.048 lượt đăng nhập trên ứng dụng VssID của BHXH Việt Nam; ước tính tiết kiệm 469 tỷ đồng cho Nhà nước. Bộ Công an đã hoàn thành vượt chỉ tiêu triển khai 12 tiện ích trên VNeID, với hơn 1,5 triệu lượt truy cập, sử dụng hằng ngày.  Đến nay, VNeID đã giúp hơn 8 triệu lượt người dân đăng nhập ứng dụng VssID của BHXH Việt Nam để khai thác thông tin, sử dụng thẻ BHYT, thực hiện các dịch vụ công trực tuyến; trợ cấp xã hội cho hơn 2 triệu người với tổng số tiền ước tính lên đến hàng trăm tỷ đồng.