Chủ nghĩa thực dân trở lại trong cuộc chạy đua vào không gian của các tỉ phú Mỹ

 Trong một phát biểu tại Hội nghị Phát triển Không gian Quốc tế năm 2018, tỉ phú Mỹ Jeff Bezos đã trình bày viễn kiến của mình về chương trình đưa người vào không gian. Bezos tuyên bố rằng nếu nhân loại không chuyển ngành sản xuất công nghiệp lên các hành tinh khác, thì môi trường trái đất sẽ bị hủy hoại. Nghiêm trọng hơn, nền kinh tế sẽ không thể tiếp tục tăng trưởng, và một thế giới không có tăng trưởng là nơi mà ông ta không muốn sống hay sinh con. Trong khi phát biểu này gây hưng phấn cho nhiều người phương Tây, một bài báo mới đây trên tờ The Conversation đã phơi bày những góc khuất ẩn đằng sau nó.

Trong bài, ông Ted McCormick, Phó Giáo sư môn Lịch sử của Đại học Concordia, đã chỉ ra rằng cuộc chạy đua vào không gian của các tỉ phú Mỹ không hề mang một tinh thần mới. Nó chỉ phản ánh sự hồi sinh của chủ nghĩa thực dân, thứ tưởng chừng đã cáo chung ở phương Tây hồi cuối thế kỷ trước. Trong bài phát biểu vừa đề cập, Jeff Bezos đã tiết lộ rằng ông ta đã lấy cảm hứng từ Gerald O’Neill, nhà vật lý học ở Princeton, người từng viết bài báo mang tiêu đề “Thuộc địa hóa không gian”. Bezos chỉ lặp lại đề xuất của O’Neill về việc di chuyển công nghiệp nặng và lao động công nghiệp ra khỏi trái đất, để biến trái đất trở lại thành một không gian xanh, làm nơi sinh sống cho những người có tiền của.

Trong thực tế, ý tưởng của Gerald O’Neill tái hiện lịch sử của chủ nghĩa thực dân trên trái đất. Từ thế kỷ 16, để giải quyết tình trạng gia tăng dân số và thiếu hụt tài nguyên, các nước phương Tây đã cho người dân nghèo di cư sang các thuộc địa khác để cướp bóc. Dù quá trình thực dân hóa này đem lại sự thịnh vượng cho phương Tây, nó đã đem lại bi kịch cho nhiều vùng đất khác – từ nạn buôn nô lệ ở Châu Phi, nạn diệt chủng ở Nam Mỹ, các cuộc nội chiến dai dẳng ở Trung Đông, cho đến sự suy sụp của nhiều nền văn hóa bản địa… Sau cùng, khi không còn những vùng đất mới để xâm lược, các nước phương Tây đã quay sang tranh giành thuộc địa với nhau, dẫn đến việc hủy diệt nhau trong hai cuộc Chiến tranh Thế giới. Chỉ đến khi làn sóng giải phóng thuộc địa dâng cao hồi cuối thế kỷ 20, chủ nghĩa thực dân mới tạm thời bị ngăn chặn.

Giờ đây, tư duy của các tỉ phú Mỹ đang đe dọa hồi sinh bóng ma của chủ nghĩa thực dân. Họ tuyên bố rằng thay vì phát triển năng lượng sạch, ngừng bóc lột lao động nghèo và kiềm chế lòng tham, chúng ta chỉ việc đi đánh cướp những vùng đất mới. Lối nghĩ này không giải quyết những vấn đề sẵn có của thế giới, nó chỉ gác chúng lại cho đến lúc chúng trầm trọng hơn. Nền văn minh phương Tây đang lâm vào khủng hoảng, tiếc rằng nhiều nhà dân chửi không nhận ra điều đó.